คำถาม ... สปิลล์เวย์ (Spillway) คืออะไร มีประโยชน์อย่างไร
เฉลย ...
สปิลล์เวย์ (Spillway) คือ ช่องทางระบายน้ำล้นของเขื่อนและอ่างเก็บน้ำ
สปิลล์เวย์เป็นอุปกรณ์หรือสิ่งปลูกสร้างอีกชนิดหนึ่งที่จะขาดไม่ได้เลยสำหรับเขื่อนและอ่างเก็บน้ำทุกแห่ง เนื่องจากเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำจะมีความจำกัดในการเก็บกักน้ำ เมื่อมีน้ำไหลเข้ามาเกินกว่าความจุสูงสุดของเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำ น้ำส่วนเกินนี้จะต้องถูกระบายออก เพื่อไม่ให้เขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำนั้นมีน้ำเกินความสามารถในการเก็บกัก ไม่เช่นนั้นจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อโครงสร้างของเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำได้ ตัวช่องระบายน้ำส่วนเกินนี้เองเรียกว่า สปิลล์เวย์ (Spillway)
น้ำที่ไหลออกจากสปิลล์เวย์มักไหลออกไปทางเดียวกับช่องทางการระบายของเขื่อน หรือจะบังคับให้ไหลออกช่องทางสำรองอื่นก็ได้แล้วแต่การออกแบบ เพื่อป้องกันไม่ให้พื้นที่ใต้เขื่อนรับน้ำจุดเดียวมากเกินไปนั่นเอง
สปิลล์เว์ยมีกี่แบบ?
สปิลล์เวย์สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 แบบใหญ่ ๆ คือ
1. แบบควบคุมอัตราการไหลออกของน้ำได้
สปิลล์เวย์แบบนี้จะสามารถอัตราการปล่อยน้ำลงพื้นที่ใต้เขื่อนได้แม้ว่าน้ำจะเกินความจุของเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำแล้วก็ตาม การออกแบบจะมีความซับซ้อน มีราคาค่าก่อสร้างแพงกว่า แต่สามารถควบคุมปริมาณน้ำที่ปล่อยลงสู่พื้นที่ใต้เขื่อนได้ดีกว่า
 |
| สปิลล์เวย์แบบควบคุมอัตราการไหลได้ |
2. แบบควบคุมอัตราการไหลออกของน้ำไม่ได้
สปิลล์เวย์แบบนี้เป็นแบบที่ไม่ซับซ้อน น้ำที่เกินความจุจะถูกปล่อยออกทั้งหมดโดยไม่มีการควบคุม การออกแบบจะไม่ซับซ้อน ค่าก่อสร้างไม่แพง เพียงแค่เปิดทางน้ำไหลไว้ในจุดที่มีความจุ 100% เท่านั้น แต่มีข้อเสียตรงที่ไม่สามารถควบคุมปริมาณน้ำที่จะปล่อยลงสู่พื้นที่ใต้เขื่อนได้
 |
| สปิลล์เวย์แบบควบคุมอัตราการไหลไม่ได้ |
สรุปได้ว่าสปิลล์เวย์เป็นทางน้ำล้นที่ทุกเขื่อนและอ่างเก็บน้ำต้องมี เพื่อใช้ประโยชน์ในการควบคุมระดับน้ำในอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนให้อยู่ในระดับที่ปลอดภัย ด้วยการระบายน้ำส่วนเกินออกมายังพื้นที่รับน้ำใต้เขื่อน เพื่อป้องกันไม่ให้ระดับน้ำเกินความจุ จนทำอันตรายต่อโครงสร้างของเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำนั่นเอง
