รายชื่อสมุนไพรไทย พร้อมสรรพคุณ

สมุนไพรไทย (Thai Herb) หมายถึง ผลิตผลที่กำเนิดหรือได้มาจากธรรมชาติ ทั้งจากพืช สัตว์ และแร่ธาตุชนิดต่าง ๆ มีประสิทธิภาพในการนำมาทำเป็นยา หรือนำมาทำเป็นเครื่องปรุงยา ซึ่งมีส่วนช่วยทั้งเรื่องบำรุงร่างกายและในการรักษาโรคต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับมนุษย์

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ได้ให้ความหมายของสมุนไพรไว้ว่า หมายถึง พืชที่ใช้ ทำเป็นเครื่องยา สมุนไพรกำเนิดมาจากธรรมชาติและมีความหมายต่อชีวิตมนุษย์โดยเฉพาะ ในทางสุขภาพ อันหมายถึงทั้งการส่งเสริมสุขภาพและการรักษาโรค

ปัจจุบันมีการนำสมุนไพรไทยมาทำยารักษาโรคมากมาย โดยทำออกมาในรูปแบบที่รับประทานง่าย เช่น เป็นเม็ด แคปซูล ผง และแบบน้ำ ซึ่งรับประทานง่ายกว่าแบบยาต้มอย่างโบราณนิยมกัน

สมุนไพรไทยนั้นมีอยู่ด้วยกันมากมายหลายชนิด เรามาดูกันว่าสมุนไพรแต่ละชนิดมีสรรพคุณอะไรกันบ้าง...

กรรณิการ์ ช่วยลดไข้ เวียนศีรษะ และช่วยบำรุงผิวหนัง

สมุนไพรไทย หมวด ก.

กกดอกขาว (หญ้าหัวโม่ง)
ใช้แก้ไข้ แก้เจ็บคอ แก้หลอดลมอักเสบ ลดอาการปวดกระดูก และช่วยขับลมในกระเพาะอาหาร รวมถึงแก้โรคบิดและมูกเลือด มีรสหอมร้อน

กกลังกา (กกดอกแดง, กกต้นกลม)
มีสรรพคุณบำรุงธาตุ ช่วยเจริญอาหาร ขับน้ำลาย แก้ช้ำในและขับเลือดเสีย ขับพยาธิและเชื้อโรคต่าง ๆ ในร่างกาย รวมถึงช่วยขับน้ำดีและรักษาท่อน้ำดีอักเสบ ช่วยรักษาแผลพุพองในปาก

ก้นจ้ำ
ใบของก้นจ้ำใช้ตำพอกแผลสดได้ผลดี ช่วยรักษาแผลไฟไหม้และน้ำร้อนลวก รวมถึงใช้น้ำคั้นหยอดตา ช่วยแก้ลดอาการตามัวได้อีกด้วย

ก้นจ้ำขาว (ปีกนกไส้)
ช่วยห้ามเลือดและสมานบาดแผล รวมถึงตำพอกรักษาอาการแผลเน่าเปื่อย และใบอ่อนช่วยลดอาการปวดฟัน นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการไอ ไขข้ออักเสบ แก้ปวดท้อง จุกเสียด และแก้ท้องร่วง

กรรณิการ์
ใช้ทำขนมและย้อมผ้า (ให้สีส้ม) ช่วยบำรุงผิวหนัง แก้ปวดและเวียนศีรษะ ช่วยลดอาการไข้ ลดอาการปวดข้อ แก้อาการวิงเวียน แก้ท้องผูก และช่วยเจริญอาหาร บำรุงน้ำดี บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง บำรุงเส้นผม และช่วยแก้อาการผมหงอกได้ดี

ก้นบึ้งน้อย
เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก พบได้ทั่วไปในป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณ สามารถนำรากมาต้มดื่ม ช่วยลดอาการไข้ และแก้อาการร้อนใน

ก้นปิด
เป็นสมุนไพรไทยช่วยลดไข้ รักษาอาการท้องเสียและธาตุพิการ ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยรักษาระบบปัสสาวะที่ทำงานไม่ปกติให้กลับมาทำงานดีขึ้น

กะเพรา
แก้อาการท้องอืดเฟ้อ จุกเสียดแน่น รักษาอาการปวดท้อง รักษาหูดกลากเกลื้อน ต้านเชื้อรา ขับพยาธิ

กะหล่ำปลี
ช่วยยับยั้งการเกิดมะเร็ง ขับสารพิษ ช่วยให้ตับทำงานดีขึ้น บำรุงสายตาและขับถ่ายง่าย

กะหล่ำปลีม่วง
วิตามินซีสูง ช่วยป้องกันเลือดออกตามไรฟัน แก้ไข้หวัด ชะลอความแก่ และช่วยต้านการเกิดมะเร็ง

กระจับ
ใช้แก้ไอ ละลายเสมหะ ช่วยบำรุงกำลัง ลดอาการอ่อนเพลีย บำรุงครรภ์ และบำรุงร่างกายหลังจากฟื้นอาการไข้

กระจับเขา
ช่วยถอนพิษชนิดต่าง ๆ รวมถึงพิษตะขาบ รักษาอาการอักเบ ฝี หนอง

กระจับนก
ใช้ดองกับสุรา ดื่มบำรุงกำลัง ช่วยให้เจริญอาหาร

กระเจี๊ยบเขียว
ช่วยลดการดูดซึมไขมัน ลดความอ้วน มีสารเคลือบกระเพาะอาหารและลำไส้ บำรุงสายตา บำรุงเลือด มีแคลเซียมสูง ช่วยให้ฟันและกระดูกแข็งแรง

กระเจี๊ยบแดง
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ลดไขมันในเส้นเลือด ลดความเหนียวข้นของเลือด และช่วยขับปัสสาวะ

กระเจี๊ยบมอญ
ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร มีกากใยสูงช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานดีขึ้น

กระชับ (ขี้อ้น)
ช่วยรักษาอาการไข้จับสั่น ขับเหงื่อ แก้ปวด ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับกระเพาะอาการและทางเดินปัสสาวะ รวมถึงช่วยแก้ไข้ทรพิษ ริดสีดวงจมูก และแก้โรคเรื้อน

กระชาย
แก้โรคในปากและลำคอ แก้โลหิตเป็นพิษและถอนพิษต่าง ๆ แก้ท้องอืดเฟ้อ รักษาริดสีดวงทวารและช่วยขับปัสสาวะ

กระเช้าสีดา
มีสรรพคุณช่วยขับลม บำรุงร่างกาย ช่วยให้เจริญอาหาร ส่วนใบใช้ตำคั้นนำกินและพอกแก้พิษงู

กระเทียม
ช่วยควบคุมระดับไขมันในเส้นเลือด รักษาแผลทั้งแผลสดและแผลเรื้อรัง ลดการเกิดลิ่มเลือด ป้องกันโรคหัวใจ และช่วยยับยั้งการเกิดเซลล์มะเร็ง

กระเบาน้ำ
รักษาโรคเรื้อน ผื่นคันตามผิวหนัง ช่วยฆ่าเชื้อและรักษาโรคเกี่ยวกับหนังศีรษะ

กระแตไต่ไม้
ใช้รักษาโรคเบาหวาน โรคไต ช่วยขับปัสสาวะและรักษาอาการของนิ่ว กำจัดพยาธิ และใบตำพอกแผลแก้แผลเรื้อรังและแผลพุพอง

กระดังงา
ช่วยยาขับลมและบำรุงเลือด ขับปัสสาวะ รักษาโรคหอบหืดและอาการคันตามผิวหนัง

กระดังงาไทย
ใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงโลหิต บำรุงธาตุ ช่วยแก้ลมวิงเวียน ขับปัสสาวะ และใช้ทำเครื่องสำอางและน้ำอบ

กระดังงาสงขลา
ช่วยบำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน รวมถึงช่วยขับปัสสาวะ และช่วยรักษาโรคในระบบทางเดินปัสสวาวะ

กระดอม
ช่วยรักษาอาการตาอักเสบ บำรุงน้ำดี บำรุงธาตุ ช่วยเจริญอาหาร ช่วยย่อยอาหาร บำรุงร่างกายภายหลังการคลอดบุตร ส่วยรากบดผสมน้ำร้อนช่วยแก้อาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ

กระดาดขาว
ช่วยรักษาโรคเถาดานในท้อง ช่วยรักษาแผลฝีหนอง กำจัดพยาธิ และช่วยรักษาโรคมะเร็ง

กระดาดแดง
มีสรรพคุณช่วยสมานแผล ช่วยรักษาแผลหนอง

กระดาดดำ
ช่วยรักษาข้ออักเสบ แก้ไอ ละลายเสมหะ ช่วยขับปัสสาวะ รักษาพิษแมลงป่อง ช่วยรักษาแผลหนอง

กระดูกไก่ขาว
ช่วยแก้พิษงูและพิษแมลงสัตว์กัดต่อย ขับพิษต่าง ๆ ออกจากร่างกาย และช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ

กระดูกไก่ดำ
เป็นสมุนไพรช่วยบำรุงเลือด แก้อาการเลือดแข็งตัวเป็นลิ่ม ลดอาการเป็นไข้ปวดศรีษะ แก้ไอ หืดหอบ แก้ช้ำใน แก้ปวดตามข้อ และแก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย

กระไดลิง
ช่วยแก้พิษได้หลากหลายชนิด แก้รักษาอาการไข้ ตัวร้อน และช่วยขับเหงื่อ

กระโดงแดง
เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ให้รสขม ใช้เป็นยาระงับประสาท ช่วยให้นอนหลับ และลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย

กระโดน
เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีรสฝาดเมา ช่วยสมานแผลและรักษาฝี แก้ไข้และไอ ช่วยให้ชุ่มคอและบำรุงร่างกาย โดยเฉพาะสตรีหลังคลอด

กระโดนเตี้ย (พุ่มนางเรียง)
เป็นไม้ยืนต้นเช่นเดียวกับกระโดน มีสรรพคุณช่วยแก้พิษงู ช่วยสมานแผล และลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย

กระต่ายจาม
เป็นไม้ล้มลุกอายุสั้น ช่วยแก้อาการอาเจียน ทั้งแบบธรรมดาและอาเจียนเป็นเลือด ช่วยดับพิษสุรา บำรุงสายตา แก้ริดสีดวงทวาร แก้อาการหวัดคัดจมูก และช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร

กระตังบาย
เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ให้รสเย็นเบื่อเมา ช่วยขับเหงื่อ ช่วยดับร้อน แก้ไข้และครั่นเนื้อครั่นตัว

กระถิน
เป็นไม้พุ่มทรงย่อม ใช้บำรุงสายตา ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ขับพยาธิ ขับลม ควบคุมความดัน รักษาอาการท้องร่วง และช่วยสมานแผล เป็นสมุนไพรไทยในกลุ่มยาอายุวัฒนะ

กระถินเทศ
เป็นไม้พุ่มขนาดกลางที่มีสรรพคุณหลากหลายมาก ทั้งช่วยสมานแผล ช่วยห้ามเลือด ลดอาการท้องเสีย แก้ปวดหลังปวดเอว ช่วยรักษาแผลเรื้อรังอักเสบ แก้อาการไอและเจ็บคอ แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย และช่วยย่อยอาหาร

กระถินพิมาน
เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ให้รสฝาด ออกฤทธิ์แก้พิษงูและพิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย

กระทกรก
บำรุงสมอง คลาดเครียดและอาการซึมเศร้า ช่วยให้นอนหลับดีขึ้น ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด และรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

กระทงลาย
เป็นไม้พุ่มเลื้อยขนาดเล็ก ให้รสเมา ช่วยรักษาอาการไอ โรคบิดและปวดท้อง ชเวยแก้วัณโรคและไข้ป่า บำรุงน้ำนม และช่วยขับน้ำคาวปลา ลดเวลาในการอยู่ไฟของสตรีที่เพิ่งคลอดบุตร 

กระท้อน
ขับเหงื่อ รักษาโรคผิวหนังจำพวกกลากเกลื้อน ใช้เป็นยาขับลมและแก้อาการท้องเสีย

กระท่อม
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางไปทางใหญ่ ใบมีสรรพคุณช่วยแก้อาการปวดท้อง แก้ท้องร่วง ลดอาการปวดเมื่อยร่างกาย ระงับประสาท ช่วยใหห้ร่างกายทนร้อนทนแดดได้ดีขึ้น แต่ทำให้เสพติดได้ และไม่ทนอากาศเย็นหรือครึ้มฟ้าครึ้มฝน

กระทุ่มเลือด
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ให้รสฝาดร้อน มีฤทธิ์ช่วยกำจัดพยาธิ ช่วยรักษาบาดแผลติดเชื้อ และช่วยแก้โรคบิดและท้องร่วงรุนแรง

กระทือ
แก้เคล็ดขัดยอก รักษาไข้เรื้อรัง ช่วยให้เจริญอาหาร แก้ท้องอืดเฟ้อ และบำรุงกำลัง

กระบือเจ็ดตัว
ขับน้ำคาวปลาหลังคลอดสำหรับผู้หญิงในช่วงอยู่ไฟ และช่วยขับเลือดเสีย

กระวาน
ช่วยรักษาโรคโลหิตเป็นพิษ ฟอกเลือดและบำรุงร่างกาย  แก้ลม ลดอาการจุกเสียดท้อง และรักษาโรครำมะนาด

กราย
มีสรรพคุณช่วยสมานบาดแผล แก้ท้องเดิน ท้องร่วง แก้โรคบิด และช่วยกำจัดเสมหะ

กรดน้ำ
ใช้สมุนไพรนี้ขับระดูขาว แก้ไอ ช่วยบำรุงธาตุ ขับพยาธิและปัสสาวะ ลดไข้ รักษาอาการปวดฟัน โรคเหงือกบวมและปากเปื่อย รักษาโรคเบาหวานและอาการท้องเสีย ลดอาการบวมน้ำ ช่วยแก้อาการจุกเสียด แก้ท้องเสียและโรคบิด

กรวยป่า
มีสรรพคุณช่วยฟอกโลหิต ลดอาการไข้ ลดเสมหะ และบรรเทาอาการริดสีดวงจมูกได้ดี ส่วนรากและเปลือกใช้เป็นแก้อาการท้องร่วง

แก้ว (ดอกแก้ว)
ช่วยขับพยาธิตัวตืด รักษาโรคบิด ท้องเสีย แก้ไขข้ออักเสบ และใช้เป็นยาขับประจำเดือน

กฤษณา
ช่วยบำรุงเลือด บำรุงและรักษาโรคหัวใจ รักษาโรคปวดข้อ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยละลายเสมหะ แก้ลมวิงเวียน ช่วยรักษาโรคลม

กล้วยไข่
ให้พลังงานสูงทันที มีกากใยมาก ช่วยให้ขับถ่ายง่าย รักษาโรคโลหิตจาง ควบคุมความดันเลือด และช่วยรักษาแผลในลำใส้

กล้วยน้ำว้า
ช่วยรักษาโรคกระเพาะ แก้ท้องเสีย แก้โรคบิด รักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก แก้ริดสีดวง และช่วยขับน้ำนม

กล้วยหอม
ช่วยบำรุงสมอง ลดอาการตระคิว ควบคุมความดันโลหิต แก้อาการท้องผูก ช่วยรักษาแผลในกระเพาะและลำใส้ แก้เมาค้าง และช่วยลดกลิ่นปาก

กล้วยหักมุก
ช่วยแก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ แก้อาเจียนและช่วยเจริญอาหาร ลดความดันโลหิต ช่วยย่อยอาหารและขับพยาธิ ขับลมในลำไส้ และแก้ไข้ได้ดี

กลิ้งกลางดง
ช่วยแก้พิษร้อน ดับพิษฝีกาฬ และแก้ปวดเมื่อยตามข้อต่าง ๆ

กวาวเครือขาว
บำรุงฮอร์โมนเพศหญิง ช่วยกระชับช่องคลอด บำรุงเลือดและสมอง ช่วยทำให้ผิวพรรณดี ระบบขับถ่ายทำงานปกติ และบำรุงสายตา

กวาวเครือแดง
บำรุงฮอร์โมนเพศชาย บำรุงร่างกาย บำรุงผิวพรรณให้ดี ชะลอความแก่ บำรุงกระดูกและฟัน ลดอาการปวดเมื่อยและป้องกันโรคอัลไซเมอร์

กันเกรา
ช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงธาตุ เป็นยาอายุวัฒนะ รักษาอาการริดสีดวง ช่วยลดไข้ ช่วยบำรุงม้ามและขับลม

กานพลู
เป็นยาระบาย ช่วยขับถ่าย ขับลม แก้โรคเหน็บชา แก้หืดหอบ ขับเสมหะ ช่วยลดอาการเลือดออกตามไรฟัน และแก้ปวดฟัน

การะเกด
เป็นสมุนไพรไทยที่ช่วยลดอาการเจ็บคอ ละลายเสมหะ และช่วยให้ชุ่มชื่นคอ

กาหลง
ช่วยลดความดันเลือด แก้อาการปวดหัว ช่วยละลายเสมหะและลดอาการเลือดออกตามไรฟัน

กาฬพฤกษ์
เป็นยาระบาย ช่วยในการขับถ่าย ช่วยให้อาเจียนและแก้พิษไข้

กำลังพญาเสือโคร่ง
ช่วยล้างไต ขับลมในลำไส้ ช่วยบำรุงมดลูกอันเนื่องมาจากการแท้งบุตร และช่วยบำรุงเส้นเอ็นให้แข็งแรง

กุ่มน้ำ
ช่วยลดไข้ ลดอาการเจ็บคอ ช่วยขับเหงื่อ รักษาโรคนิ่วและโรคริดสีดวงทวาร

กุ่มบก
ช่วยรักษาโรคผิวหนังจากเชื้อรา (จำพวกกลากเกลื้อน) แก้ริดสีดวง ช่วยขับลมและขับพยาธิ

กุยช่าย
ขับน้ำนมในสตรีมีบุตร ช่วยฆ่าเชื้อและถ่ายพยาธิ รักษาโรคนิ่วและหนองในได้ดี

กุหลาบมอญ
ช่วยบำรุงหัวใจ แก้อาการอ่อนเพลีย เป็นยาระบายอ่อนๆ ใช้แต่งกลิ่นยาและเครื่องสำอาง

เก๋ากี้
ช่วยต่อต้านมะเร็ง รักษาระดับน้ำตาลในเลือด ช่วยป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน บำรุงสายตา แก้โรคอัลไซเมอร์ และเป็นยาอายุวัฒนะ

กลอย
เป็นพืชสมุนไพรประเภทเถาและมีหัว ใช้รักษาโรคเถาดานในท้อง และช่วยรักษาแผล ฝี หนอง

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ข.

ขนุน
บำรุงกำลัง บำรุงเลือด แก้อาการปวดหู หูเป็นน้ำหนวก ช่วยรักษากามโรค และแกนของต้นขนุนให้สีน้ำตาลแก่เหมาะสำหรับการย้อมผ้า

ขนุนสำปะลอ
ช่วยรักษาโรคมะเร็ง และกามโรค

ขจร (สลิด)
ช่วยให้อาเจียนเพื่อถอนพิษยาเบื่อและยาเมาชนิดต่าง ๆ ช่วยบำรุงสายตา ลดอาการตาแดงและอักเสบ ลดเสมหะ และช่วยบำรุงตับและปอด 

ขมิ้นเครือ
ช่วยขับเลือดและน้ำคาวปลา รักษาโรคบิดและมูกเลือด ช่วยขับลมและแก้ไข้ ช่วยบำรุงน้ำเหลืองและสายตา

ขมิ้น/ขมิ้นชัน
ช่วยขับน้ำดี ลดอาการจุกเสียดแน่นในช่องท้อง ลดอาการปวดท้อง ช่วยลดอาการติดเชื้อ รักษาโรคผิวหนัง ขับลม รักษาอาการท้องเสียและท้องร่วง

ขมิ้นอ้อย
ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ลดอาการช้ำบวม แก้อาการตกขาว ป้องกันการเกิดโรคมะเร็งชนิดต่าง ๆ และช่วยให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ

ขยุ้มตีนหมา
ใช้ตำแล้วพอกช่วยรักษาฝีหนอง ส่วนรากช่วยลดอาการระคายคอ รักษาอาการไอ และอาการไอเป็นเลือด

ขลู่
ใช้เป็นยารักษาโรคริดสีดวงทวารและริดสีดวงจมูก ช่วยขับปัสสาวะ แก้โรคนิ่วในไต รักษาอาการแผลอักเสบ แก้โรคบิด แก้ไข้ และช่วยขับเหงื่อ

ข่อย
ใช้เป็นเป็นยาบำรุงหัวใจ ฆ่าเชื้อในช่องปากและทางเดินอาหาร ช่วยขับลมในลำไส้ บรรเทาอาการริดสีดวงจมูก ลดอาการปวดฟัน ทำให้ฟันแข็งแรงและไม่ผุ ใช้รักษาโรคบิด ท้องเสีย ลดไข้ และฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ได้ดี

ข่อยหยอง
ช่วยขับปัสสาวะ แก้กระษัยไตพิการ ส่วนใบช่วยถอนพิษยาเบื่อเมาและอาการแสลงอาหาร

ขัดมอน
ใช้รักษาอาการไข้ แก้ร้อนใน ช่วยขับพิษไข้หัว เช่น หัด อีสุกอีใส และไข้ดำไข้แดง ตลอดจนลดอาการคลื่นเหียนอาเจียน บำรุงร่างกาย และช่วยส่งเสริมสมรรถภาพทางเพศ

ขันทองพยาบาท
ช่วยรักษาอาการลมพิษ ฆ่าพยาธิ ใช้รักษากลากเกลื้อนและโรคผิวหนังอื่น ๆ รวมถึงกามโรค และช่วยบำรุงน้ำเหลือง

ข่า
ช่วยแก้ลมพิษ อาการอาหารเป็นพิษ ขับลมลดอาการท้องแน่นเฟ้อ ใช้เป็นยาฆ่าเชื้อรา และช่วยรักษาโรคผิวหนัง เช่น กลากเกลื้อน

ข่าลิง
ช่วยรักษากามโรค แก้จุกเสียดแน่นท้อง รักษากลากเกลื้อน ช่วยฆ่าพยาธิและแก้พิษฝีต่าง ๆ

ข่าหด
ช่วยขับลมและบำรุงร่างกาย

ข้าวตอกแตก
ช่วยให้เจริญอาหาร บำรุงร่างกาย ขับพยาธิ ช่วยลดอาการจุกเสียดแน่นท้อง และใช้ทาช่วยรักษาแผลเรื้อรัง

ข้าวสารเถา
ใช้รักษาโรคตาแดง ตาแฉะ และตามัว

ข้าวสารดอกเล็ก
ช่วยทำให้อาเจียนและถอนพิษต่าง ๆ

ข้าวเหนียวดำกัญญา
ใช้รักษาอาการอัมพฤกษ์และอัมพาต ใช้ปรุงยาประคบ และใช้แต่งสีของอาหาร

ข้าวไหม้
ใช้ดับพิษไข้ และใช้ต้มดื่มเพื่อรักษาอาการตกขาวในผู้หญิง

ข้าวโพด
ช่วยบำรุงร่างกาย หัวใจ และปอด ขับปัสสาวะ ต้นและใบต้มช่วยรักษาโรคนิ่ว ส่วนรากช่วยรักษาอาการอาเจียนเป็นเลือด ให้คุณค่าทางอาหารสูง มีคาร์โบไฮเดรตและไขมันดีที่ให้พลังงานแก่ร่างกาย

ข้าวเย็นเหนือ
ใช้รักษากามโรค ฝีแผลเน่าเปื่อย และอาการอักเสบตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย

ข้าวเย็นใต้
ช่วยรักษาอาการอักเสบต่าง ๆ แผล ฝี หนอง อาการพุพองตามผิวหนัง และช่วยรักษากามโรค

ขี้กาขาว
ช่วยบำรุงกำลัง ช่วยแก้หวัดคัดจมูก และช่วยละลายเสมหะ

ขี้กาแดง
ใช้รักษาฝีและตำพอกรักษาโรคผิวหนัง ช่วยบำรุงหัวใจ แก้ปวดหัว ช่วยลดอาการจุกเสียดและรักษาอวัยวะในช่องท้องโต ช่วยแก้ตานขโมย ช่วยถ่ายพยาธิ และใช้เป็นยาถ่ายอย่างแรง

ขี้กาเทศ
ช่วยลดคอเลสเตอรอลในเลือด ลดระดับน้ำตาลในเลือด และลดความดันโลหิตสูง อีกทั้งยังเป็นยาระบาย ช่วยการทำงานของระบบขับถ่ายได้ดี

ขี้ครอก
ช่วยถอนพิษไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ ขับปัสสาวะและรักษาอาการไตพิการ

ขี้หนอน
ช่วยรักษาอาการหวัดคัดจมูก แก้พิษไข้ แต่ต้องระวังอย่าให้เข้าตา เพราะจะทำให้เม็ดเลือดแดงแตกและเกิดอาการตาแดงได้

ขี้หนอนเถา
ช่วยแก้ร้อนใน ขับลม ขับปัสสาวะ ช่วยรักษาอาการปวดเมื่อย และอาการปวดตามข้อ

ขิง
ช่วยขับลม ลดอาการจุกเสียดแน่นท้อง ช่วยฆ่าพยาธิ ขับปัสสาวะ บำรุงสายตา แก้ไอและเจ็บคอ  ช่วยละลายเสมหะบำรุงสายตาและช่วยเจริญอาหาร

ขี้เหล็ก
ช่วยรักษารังแค ขับพยาธิ รักษาโรคเหน็บชา ขับปัสสาวะ มีสรรพคุณเป็นยาระบายช่วยให้ขับถ่ายได้ดี รักษาโรคริดสีดวงทวาร โรคเบาหวาน โรคหนองใน มะเร็งปอด ปอดอักเสบ มะเร็งลำไส้ มะเร็งกระเพาะอาหารและช่วยรักษาความดันโลหิตสูง

ขี้เหล็กเลือด
มีรสขม ช่วยรักษาโรคหิด ช่วยบำรุงเลือด ขับปัสสาวะ แก้โรคกระษัยไตพิการ แก้ปวดเมื่อย และช่วยป้องกันอาการอัณฑะโตในผู้ชาย

ขี้ตุ่น
ช่วยสมานแผล รักษาโรคคางทูม แก้หวัดและร้อนใน แก้ปวดท้องจากอาหารเป็นพิษ แต่สตรีมีครรภ์ไม่ควรกินเพราะจะทำให้แท้งลูกได้

ขี้อ้าย
ช่วยลดพิษไข้จากการอักเสบ แก้ฟกช้ำและปวดเมื่อยตามร่างกาย ช่วยแก้ท้องร่วง โรคบิดเรื้อรัง และช่วยห้ามเลือด

เข็มแดง
ช่วยลดอาการบวม ลดและละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอ

เข็มขาว
ช่วยขับพยาธิ ขับเสมหะ ช่วยให้เจริญอาหาร และบำรุงธาตุไฟ

เข็มป่า
ช่วยกำจัดพยาธิ แก้โรคตาแดง ตาแฉะ รักษาโรคริดสีดวงจมูก และช่วยละลายเสมหะ

เขยตาย
ช่วยรักษาฝีอักเสบ กระทุ้งพิษ ช่วยรักษาพิษงู และแก้โรคผิวหนังอักเสบพุพอง

เขี้ยวงู
ช่วยรักษาโรคผิวหนัง แก้โรคซางตานขโมย ท้องเป็นเถาดาน เป็นยาถ่ายในเด็ก ช่วยขับพยาธิ และอาการริดสีดวงลำไส้

เข้าค่า
ช่วยละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอเนื่องจากเสมหะ ช่วยถ่ายพยาธิ รักษาโรคคุดทะราดและกามโรค

เขากวางอ่อน
ช่วยบำรุงโลหิต บำรุงกำลัง ลดอาการอ่อนเพลีย บำรุงสายตา และเสริมสมรรถภาพทางเพศ

ไข่มุก
ช่วยระงับประสาท แก้อาการหวาดผวา ช่วยขับเสมหะ บำรุงสายตา และช่วยบำรุงผิวพรรณ

ไข่เน่า
ช่วยแก้อาการท้องเสีย ถ่ายเหลว และช่วยขับพยาธิ ช่วยให้เจริญอาหาร บำรุงธาตุุ

ขอบชะนาง
ช่วยฆ่าพยาธิ รักษาโรครำมะนาดเหงือกบวม และช่วยลดอาการปวดฟัน ช่วยขับปัสสาวะ ขับประจำเดือน รักษาโรคหนองใน ช่วยรักษาโรคผิวหนัง เช่น กลากเกลื้อน

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ค.

คงคาเดือด
ช่วยบรรเทาอาการแสบคันตามผิวหนัง ช่วยลดไข้ แก้อาการร้อนในกระหายน้ำ บรรเทาไอ และช่วยถ่ายพยาธิ

คนทา
มีสรรพคุณช่วยกระทุ้งไข้และแก้พิษไข้ได้ทุกชนิด รักษาอาการท้องเสีย ร้อนในกระหายน้ำ และใช้สีฟันเพื่อรักษาสุขภาพฟันใด้ดี

คนทีสอ
ช่วยขับลม กำจัดพยาธิ รักษาริดสีดวงจมูก ช่วยขับเหงื่อ ลดไข้ ขับปัสสาวะ และใช้บำรุงร่างกาย

คนทีสอทะเล
ช่วยขับลม ละลายเสมหะ และถ่ายพยาธิ

คนทีเขมา
ช่วยแก้หวัด เจ็บคอ ขับเสมหะ ปวดศีรษะ ปวดตามกล้ามเนื้อ รักษาโรคผิวหนังพวกกลากเกลื้อน รักษาฝี แก้ท้องเสีย และช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร

คัดลิ้นหรือลำไยป่า
แก้จุกเสียดท้อง บำรุงธาตุ และช่วยบำรุงเส้น

ครอบจักรวาล
มีสรรพคุณช่วยรักษาโรคไต บำรุงน้ำเหลือง และช่วยรักษาโรคในระบบทางเดินปัสสาวะ

ครอบตลับ
ช่วยขับลม บำรุงเลือด บำรุงกำลัง ช่วยล้างลำไส้ ขับปัสสาวะ แก้เบาหวานและโรคไต

ครามเล็ก
ช่วยรักษาโรคไต บำรุงน้ำเหลือง และรักษาโรคในระบบทางเดินปัสสาวะ

ครามใหญ่
ช่วยดับพิษไข้ ลดไข้และอาการปวดศีรษะ ขับปัสสาวะ รักษาโรคนิ่ว และช่วยกำจัดพยาธิ

คัดเค้า
ช่วยบำรุงเลือด ลดไข้ และละลายเสมหะ บำรุงผิวพรรณ

คันทรง
ช่วยแก้เหน็บชาและน้ำเหลืองเสีย ใช้ต้มอาบเพื่อลดอาการบวมอันเนื่องมาจากโรคไตและหัวใจพิการ 

ครั่ง
ช่วยรักษาอาการไอ ละลายเสมหะ บำรุงโลหิต ช่วยแก้ท้องร่วงและท้องเสีย

แคดอกแดง
แก้ไข้หัวลม แก้ปวดศีรษะ ลดไข้ ช่วยแก้อาการท้องเดินและท้องร่วง

แคดอกขาว
เป็นยาระบายอ่อน ๆ แก้โรคบิดมีตัว รักษาโรคริดสีดวงในจมูก และแก้อาการฟกช้ำ

แครอท
ช่วยต้านมะเร็งเนื่องจากมีสารต้านอนุมูลอิสระอยู่มาก บำรุงสายตา ช่วยในการขับถ่าย ลดความดันโลหิต ช่วยให้ระบบไหลเวียนเลือดดีขึ้น บำรุงสมอง และบำรุงผิว

ครอบฟันสี
ใช้รักษาริดสีดวงทวาร ท้องร่วง โรคเรื้อน คางทูม เหงือกอักเสบ และขับปัสสาวะ

คะน้า
ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน แก้อาการหวัด ช่วยลดการเกิดมะเร็งในระบบทางเดินอาหารและมะเร็งในระบบปัสสาวะ

คำแสด
เป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยลดไข้ แก้โรคโลหิตจางและโรคไต โรคมาเลเลีย โรคหนองใน ช่วยขับปัสสาวะและฆ่าพยาธิ และให้สีแสดสำหรับทำสีผสมอาหาร

คำฝอย
บำรุงเลือด บำรุงหัวใจ บำรุงร่างกาย ช่วยฟอกเลือด และลดไขมันในเส้นเลือด

คูน
ใช้รักษาโรคคุดทะราด โรครำมะนาด โรคบิด ขับพยาธิ ช่วยรักษาแผลเรื้อรัง  บำรุงโลหิต และใช้เป็นยาระบาย

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ง.

งาขาว
ใช้บำรุงร่างกาย ทำให้ร่างกายอบอุ่น มีกำลัง ให้ความรู้สึกกระชุมกระชวย และช่วยรักษาหูด

งาดำ
ช่วยบำรุงกระดูกและฟันให้แข็งแรง

งิ้ว
แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ฟกช้ำดำเขียวและอักเสบบวมตามร่างกาย ใช้รักษาอาการโรคบิดและท้องเสีย

งิ้วน้อย
ช่วยแก้ไข้ โรคเรื้อน ขับปัสสาวะ ใช้เป็นยาระบาย และช่วยรักษาโรคบิดเรื้อรัง

งิ้วป่า
ใช้แก้อาการบวมฟกช้ำ ต่อมทอนซินอักเสบ แก้ท้องเสียและบิด ขับปัสสาวะลดไข้ แก้คัน ช่วยรักษาแผลจากไฟไหม้และน้ำร้อนลวก

ง่อนตาหงาย
ช่วยถอนพิษเบื่อเมาจากเห็ดและยาเบื่อเมาอื่น ๆ รวมถึงช่วยถอนพิษไข้จับสั่นด้วย

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด จ.

เจตมูลเพลิงแดง
ใช้เป็นยาขับประจำเดือน ช่วยฆ่าเชื้อโรค ทำให้เจริญอาหาร และช่วยบำรุงกำลัง

เจตมูลเพลิงขาว
ใช้เป็นยาขับประจำเดือน  รักษาไข้มาเลเรีย ช่วยแก้ฟกช้ำ รักษาฝี รักษากลากเกลื้อนและผื่นคัน ช่วยขับพยาธิ ช่วยรักษาอาการปวดข้อ และช่วยขับลมลำไส้

จันทน์เทศ
ช่วยลดไข้ บำรุงตับและปอด  แก้ท้องอืดเฟ้อ และช่วยขับลม

จันทน์ลูกหอม
แก้ร้อนในกระหายน้ำ บำรุงประสาท ช่วยผิวหนังให้ชุ่มชื่น รักษาดีพิการและช่วยขับพยาธิ 

จำปา
ช่วยแก้อาการวิงเวียนศีรษะ หน้ามืดตาลาย บำรุงโลหิตและหัวใจ มีสรรคุณเป็นยาระบาย

จำปี
บำรุงโลหิต บำรุงหัวใจ ใช้รักษาต่อมลูกหมากและหลอดลมอักเสบเรื้อรัง และในสตรี ช่วยขับระดูให้เป็นปกติ

จำปูน
ให้กลิ่นหอม นิยมใช้ทำเครื่องสำอางค์ และใช้ประดับตกแต่ง และเป็นเครื่องประกอบพวงมาลัย

จิก
เป็นยาระบายอ่อน ๆ แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยรักษาโรคหวัด และแก้พิษแมลงกัดต่อย

จิงจูฉ่าย
ช่วยรักษาโรคมะเร็ง ช่วยปรับสมดุลของร่างกาย มีสารอาหารหลายชนิดในปริมาณสูง เช่น โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต กากใยอาหาร แคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามินซี วิตามินเอ วิตามินอี และวิตามินบี 6

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ช.

ชะเอมเทศ
ช่วยลดอาการไอ ขับเสมหะ ลดไข้ รักษาอาการคัน ช่วยบำรุงดี สมานแผลในกระเพาะและลำไส้ รักษาอาการหอบหืด และช่วยรักษาวัณโรค

ชะเอมไทย
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับเสมหะ แก้ไอ และทำให้ชุ่มคอ

ชะพลู
ใช้รักษาโรคเบาหวาน ละลายเสมหะ รักษาอาการท้องอืดแน่นเฟ้อ ช่วยแก้โรคหืดหอบและโรคบิด

ชะอม
ช่วยขับลมในกระเพาะอาหาร ลดอาการจุกเสียดแน่น บำรุงสายตาย ช่วยให้กระดูกและฟันแข็งแรง มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยต้านมะเร็งได้

ชิงชัน
ช่วยสมานแผล ใช้รักษาแผลเรื้อรัง และช่วยบำรุงเลือดในสตรี 

ชุมเห็ดเทศ
ช่วยรักษากลากเกลื้อน ฝีหนอง เป็นยาระบาย ช่วยการทำงานของระบบขับถ่าย และช่วยขับพยาธิ 

ชุมเห็ดไทย
ช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น มีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อน ๆ ขับปัสสาวะ รักษาโรคผิวหนัง แก้ฟกช้ำและบวม แก้ไอ ละลายเสมหะ แก้หืดหอบและคุดทะราด

ชมจันทร์
มีสรรพคุณช่วยแก้อาการร้อนใน บำรุงโลหิต ป้องกันโรคดีซ่าน ช่วยขับปัสสาวะและบรรเทาอาการริดสีดวงทวาร

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ด.

โด่ไม่รู้ล้ม
ช่วยบำรุงกำลัง รักษาไข้มาเลเรีย แก้ดีซ่าน รักษาอาการเหน็บชา และช่วยขับปัสสาวะ

ดอกแก้ว
ช่วยขับพยาธิตัวตืด แก้โรคบิด ท้องเสีย แก้ไขข้ออักเสบ และใช้เป็นยาขับประจำเดือน

ดองดึง
ช่วยแก้พิษงู ขับพยาธิ รักษาโรคหนองใน ช่วยรักษาโรคผิวหนัง และใช้เป็นยารักษาโรคเรื้อน

ดาวเรือง
ใช้รักษาอาการปวดฟัน ไอกรน หลอดลมอักเสบ คามทูม ช่วยสมานแผล ละลายเสมหะ แก้เวียนศีรษะ และนิยมใช้แก้ฝีฝักบัวและฝีพุพอง

ดีงูต้น
ช่วยกดประสาทส่วนกลาง ลดไข้ รักษาอาการไข้จับสั่นและไข้ป้าง

ดูกอึ่ง
ช่วยรักษาความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ และช่วยให้ไตทำงานได้ดีขึ้น

ดีปลี
ช่วยแก้อาการท้องร่วง ขับลมในลำไส้ แก้ปวดเมื่อยและอักเสบของกล้ามเนื้อ แก้ท้องอืดเฟ้อแน่นจุกเสียด และบำรุงธาตุ

แดง (ไม้แดง)
ใช้ลดไข้และบำรุงหัวใจ ช่วยฟอกเลือดและบำรุงหัวใจ

เดือย (ลูกเดือย)
ช่วยขับพยาธิ รักษาโรคระบบทางเดินหายใจ มีสารอาหารสูง เช่น แป้ง ไขมัน โปรตีน กรดอะมิโนที่จำเป็น และวิตามินหลายชนิด

เดือยไก่
ช่วยรักษาอาการเส้นเอ็นตึง และช่วยสมานแผล

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ต.

เต่าร้าง
ช่วยดับพิษที่ตับ ปอด แก้ช้ำใน และบำรุงหัวใจ

เตยหอม
ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้กระษัยเส้น ช่วยบำรุงหัวใจ นิยมใช้แต่งกลิ่นและสีของขนมไทย

แตงกวา
ช่วยรักษาโรคข้ออักเสบจากกรดยูริก บำรุงผิวหนัง ฟื้นฟูผิวหนังจากแสงแดด เพิ่มภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน ลดไขมันในเส้นเลือด ควบคุมความดันโลหิต และช่วยในการขับถ่าย

แตงร้าน
แก้ร้อนในกระหายน้ำ เจ็บคอ ลดไข้ กำจัดเสมหะ ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน มีใยอาหารสูง ช่วยการทำงานของระบบขับถ่าย

ตองแตง
ช่วยในการขับถ่าย (ชนิดแรง) ช่วยถ่ายพยาธิ ช่วยรักษาโรคลมพิษและโรคดีซ่าน

ตะไคร้
ช่วยขับปัสสาวะ รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ แก้โรคนิ่ว แก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อและตามข้อ รักษาอาการหอบหืดและอาการจุกเสียดแน่นในช่องท้อง

ตะไคร้หอม
ช่วยไล่ยุงและแมลง บรรเทาอาการแน่นท้องและจุกเสียด ขับลมในลำไส้ และช่วยรักษาโรคริดสีดวงในช่องปาก

ตะลิงปิง
ใช้รักษาโรคคางทูม แก้ไอ แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน และใช้รักษาโรคริดสีดวงทวาร

ตาเสือ
ใช้ขับประยำเดือน แก้ท้องเสีย ช่วยลดอาการบวมและปวดตามข้อ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ถ.

เถาเอ็นอ่อน
ใช้รักษาโรคเกี่ยวกับเส้นเอ็น ทั้งเส้นเอ็นตึงและหย่อน ลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย และใช้เป็นยาบำรุงเส้นเอ็น

ถั่วเขียว
ช่วยควบคุมไขมัน รักษาระดับน้ำตาลในเลือด บรรเทาอาการของโรคเบาหวาน รักษาโรคเหน็บชา มีโปรตีนสูง และมีใยอาหารมาก ช่วยในการขับถ่าย

ถั่วเหลือง
ช่วยลดความเสี่ยงการเกิดมะเร็งเต้านม ช่วยรักษาโรคหัวใจ เป็นแหล่งโปรตีนจากพืชชั้นดี  มีกากใยมาก ช่วยการทำงานของระบบย่อยอาหารและระบบขับถ่าย

ถั่วแปบ
ช่วยลดอาการแพ้และอ่อนเพลีย ลดไข้ บรรเมาอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ ช่วยบำรุงสายตา ให้โปรตีนสูง และมีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยป้องกันการเกิดมะเร็ง

ถั่วดำ
ช่วยล้างพิษในร่างกาย ป้องกันมะเร็งลำไส้ มะเร็งกระเพราะอาหาร  ช่วยลดคลอเลสเตอรอล ควบคุมความดันโลหิต มีเส้นใยสูง ช่วยการทำงานของระบบขับถ่าย

ถั่วฝักยาว
ช่วยให้กระดูกและฟันแข็งแรง แก้ไข้ บรรเทาอาการเลือดออกตามไรฟัน ลดการเกิดโรคหัวใจ ช่วยขับปัสสาวะ มีเส้นใยสูง ช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานดีปกติ

ถั่วพู
ช่วยรักษาอาการท้องผูกเพราะมีใยอาหารสูง ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน ช่วยแก้หวัด และให้พลังงานสูง

ถั่วลิสง
ช่วยลดความดันโลหิต มีสารต้านอนุมูลอิสระสูงช่วยป้องกันมะเร็ง ช่วยรักษาสมดุลของหลอดเลือด ควบคุมไขมันในเลือด ช่วยสมานแผลในกระเพาะอาหารและช่วยขับน้ำนมในสตรี

ถั่วลันเตา
ช่วยลดระดับไขมันในเลือด ควบคุมความดันโลหิต ลดอัตราเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจ บรรเทาอาการเบาหวาน ลดการเกิดตระคิว บำรุงสายตา ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ท.

เทพธาโร
ใช้เป็นยาหอม แก้ลม แก้จุกเสียดแน่นเฟ้อ รักษาอาการปวดท้อง ช่วยขับลมในกระเพาะอาหารและลำไส้

เทียนกิ่ง
ใช้เป็นยาขับประจำเดือน ช่วยขับปัสสาวะ รักษาโรคดีซ่าน โรคลมบ้าหมู กามโรค แก้ปวดตามนิ้วมือนิ้วเท้า และรักษาเล็บขบ ช่วยรักษาอาการท้องเสีย ท้องร่วง

เทียนบ้าน
มีสรรพคุณช่วยรักษาเล็บขบและน้ำกัดเท้า แก้แผลอักเสบ แผลฝีหนอง แผลเน่าเปื่อยและแผลเรื้อรัง

โทงเทง
ใช้รักษาโรคเบาหวาน ช่วยแก้โรคดีซ่าน รักษาอาการไอเรื้อรัง รักษาแผลมีหนอง และช่วยขับพยาธิ

ทองกวาว
ช่วยดับพิษไข้ สมานแผลให้หายเร็ว ขับปัสสาวะ ช่วยแก้เจ็บตา ตาฝ้าฟาง และช่วยรักษาสิว

ทองพันชั่ง
ใช้รักษากลากเกลื้อน ผื่นคันเรื้อรัง รักษามะเร็งและเนื้องอก แก้พิษงู ขับพยาธิ ช่วยรักษาโรครูมาติซึมและโรคไขข้อพิการ

ทับทิม
ช่วยขับปัสสาวะ แก้อาการหูอื้อ หน้ามืดตาลาย และแก้โรคบิด

ทานตะวัน
ใช้ขับปัสสาวะ รักษาอาการนิ่วในไต แก้หลอดลมอักเสบ แก้ฟกช้ำ และเป็นยาระบายอ่อน ๆ

ท้าวยายม่อม
ใช้เป็นยาขับพิษไข้ เป็นยาแก้แพ้  แก้อักเสบ ปวดบวม แมลงสัตว์กัดต่อย และแก้ร้อนในกระหายน้ำ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด น.

นางแย้ม
ใช้รักษาเหา หิด และอาการโรคจี๊ด

น้อยหน่า
ช่วยรักษาเหา แก้โรคหิดและโรคจี๊ด

น้ำนมราชสีห์
ใช้รักษาหูดและตาปลา ช่วยรักษาโรคผิวหนังและเชื้อราบนหนังศีรษะ รักษาฝี รักษาแผลในลำไส้และช่วยขับน้ำนม

นนทรี
มีสรรพคุณช่วยขับลม ลดอาการแน่นจุกเสียด และแก้ท้องร่วง

นมตำเรีย
ช่วยลดอาการฟกช้ำดำเขียว รักษาฝี และใช้เป็นยาขับประจำเดือน

นมนาง
ช่วยลดพิษไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ และลดอาการคลื่นเหียนอาเจียน

นมพิจิตร
ช่วยแก้พิษไข้ ลดอาการร้อนในกระหายน้ำ ลมคลื่นเหียน ช่วยขับพยาธิ และแก้อาการท่อน้ำดีอุดตัน

นมวัว
ใช้ทาแก้อาการคัน ช่วยบำรุงน้ำนม บำรุงร่างกาย และใช้ทดแทนการอยู่ไฟในหญิงที่เพิ่งคลอดบุตร

นมแมว
ช่วยแก้หวัด ขับเสมหะ รักษาไข้ทับฤดู ช่วยบำรุงร่างกายสำหรับหญิงที่เพิ่งคลอดบุตรและอยู่ไฟไม่ได้

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด บ.

ใบเตย
ช่วยบำรุงหัวใจ รักษาโรคเบาหวานและช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ลดการเกิดโรคหัวใจ มีสารต้านมะเร็งสูง ช่วยขับปัสสาวะ และช่วยรักษาโรคผิวหนัง

ใบบัวบก
ช่วยลดความดันโลหิต แก้อาการอ่อนเพลีย บำรุงหัวใจ ขับปัสสาวะ ช่วยห้ามเลือด แก้อาการน้ำร้อนลวก และใช้รักษาอาการช้ำใน

ใบระบาด
ช่วยรักษาโรคผิวหนังและอาการผื่นคันตาม เป็นยาทาภายนอก

ใบหม่อน
ช่วยผ่อนคลายและบำรุงสายตา ลดคลอเลสเตอรอล ช่วยควบคุมความดันโลหิต ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด และช่วยป้องกันการเกิดมะเร็ง

บวบ
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ป้องกันการอักเสบของกระเพาะและลำไส้ มีใยอาหารสูงช่วยในการขับถ่าย ช่วยขับน้ำนม และเป็นยาระบายอ่อน ๆ

บวบขม
มีสรรพคุณช่วยรักษาเหา ลดอาการคันศีรษะอันเนื่องมาจากรังแค

บวบหวาน
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับพยาธิ เป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยการทำงานของระบบขับถ่าย ลดเบาหวาน กำจัดรังแคและอาการคันบนหนังศีรษะ

บอระเพ็ด
ใช้ถอนพิษไข้ ดับพิษร้อน รักษาโรคผิวหนังและผดผื่นคันตามร่างกาย ช่วยให้เจริญอาหาร เป็นยาอายุวัฒนะ 

บัวหลวง
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยขับเสมหะ บำรุงหัวใจ ใช้เป็นยาขยายหลอดเลือด ทำให้ระบบไหลเวียนเลือดดีขึ้น

บานเย็น
ใช้เป็นยาขับเหงื่อ แก้ไข้ ระบายความร้อน เป็นยาระบาย ช่วยรักษาอาการคันและฝี

บานไม่รู้โรย
ช่วยขับปัสสาวะ แก้พิษต่างๆ แก้ไอ บรรเทาอาการหอบหืด และใช้รักษาอาการปวดศีรษะ

บุก
ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ใช้รักษาโรคเบาหวานและโรคไขมันในเลือดสูง และช่วยรักษาอาการแผลเรื้อรัง

บุนนาค
ใช้รักษาแผลสด แก้พิษงู บำรุงโลหิต แก้ร้อนกระสับกระส่าย ขับเหงื่อ ขับลมในลำไส้ และลดเสมหะ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ป.

เปราะหอมแดง
ใช้แก้อาการท้องเฟ้อ ช่วยขับลม แก้ลมพิษ รักษาผื่นคัน ลดอาการไอ และช่วยรักษาบาดแผล

เปราะหอมขาว
ใช้เป็นยาขับประจำเดือน ช่วยแก้อาการเป็นหวัดคัดจมูก และช่วยขับลมในลำไส้

เปล้าน้อย
ใช้รักษาโรคผิวหนัง เช่น หิด กลาก เกลื้อน และอาการคันจากเชื้อรา

ประคำดีควาย
ใช้เป็นยาลดไข้ แก้หอบเนื่องจากปอดชื้นและปอดบวม แก้พิษโรคหัดและอีสุกอีใส และช่วยรักษาโรคผิวหนังอื่น ๆ

ประทัดใหญ่
ใช้เป็นยารักษาไข้มาเลเรีย รักษาโรคหวัด เป็นยาขับพยาธิเส้นด้าย ช่วยรักษาอาการคันตามผิวหนัง และช่วยเจริญอาหาร

ประยงค์
มีสรรพคุณแก้อาการวิงเวียนศีรษะ เมาค้าง แก้แผลบวมฟกช้ำและการอักเสบเป็นหนอง

ปลาไหลเผือก
ใช้แก้ไข้ แก้อาการชัก รักษาฝีในท้องและถ่ายพิษต่าง ๆ

ปีกแมลงสาบ
ใช้รักษาอาการอาเจียนเป็นโลหิต รักษาโรคหนองใน แก้อาการตกขาว รักษาโรคบิดและฝีอักเสบ

ปีบ
ใช้รักษาอาการหอบหืด ไซนัสอักเสบ ช่วยขยายหลอดลม บำรุงปอดและรักษาวัณโรค

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ผ.

ผกากอง
ใช้ขับลม รักษาอาการคัน วัณโรค ช่วยห้ามเลือด ลดอาการปวดฟันและคางทูม

ผักโขม
ช่วยป้องกันมะเร็ง ลดคลอเลสเตอรอล ล้างพิษในร่างกาย ชะลอการเสื่อมสภาพของเซลล์ในร่างกาย ลดอาการเลือดออกตามไรฟันและบำรุงสายตา

ผักกระเฉด
ช่วยบำรุงสายตา เพิ่มภูมิต้านทานให้ร่างกาย ลดอาการกระดูกพรุน ลดภาวะเลือดจาง ช่วยให้กระดูกและฟันแข็งแรง

ผักกรูด
มีสรรพคุณช่วยบำรุงสายตา บำรุงเลือด แก้เลือดจาง ช่วยต้านมะเร็ง ขับปัสสาวะ ควบคุมความดันโลหิต ควบคุมระดับไขมันในเลือด และลดอาการเลือดออกตามไรฟัน

ผักกาดขาว
ใช้รักษาไข้หวัด แก้ท้องผูก และช่วยรักษาผิวหนังอักเสบเนื่องจากการแพ้

ผักคราดหัวแหวน
มีฤทธิ์เป็นยาชา แก้ปวดฟัน ปวดศรีษะ หลอดลมอักเสบเรื้อรัง ไอและหอบหืด แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยขับปัสสาวะและเป็นยาระบายอ่อน ๆ 

ผักคาวทอง
เป็นยาระบาย ช่วยขับพยาธิ ลดไข้ แก้อาการท้องเสียและอาหารไม่ย่อย แก้โรคริดสีดวงทวาร โรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ ช่วยรักษาโรคปอดอักเสบ หลอดลมอักเสบ ลดอาการไอ รักษาโรคบิด  และหูชั้นกลางอักเสบ

ผักชี
ช่วยลดอาการปวดฟัน แก้ริดสีดวงทวาร โรคบิด ถ่ายเป็นเลือดและมูกเลือด  ช่วยลดอาการท้องอืดเฟ้อ และช่วยให้ผื่นหัดออกเร็วขึ้น

ผักบุ้งไทย
ช่วยบำรุงสายตา มีสารต้านมะเร็งสูง ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน และช่วยรักษาอาการไข้หวัด

ผักบุ้งจีน
ช่วยขับพิษในร่างกาย บำรุงสายตา ทำให้กระดูกและฟันแข็งแรง ช่วยต้านมะเร็ง รักษาหวัด ช่วยให้เจริญอาหาร ช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดีเพราะมีใยอาหารสูง 

ผักบุ้งทะเล
ช่วยรักษาพิษแมงกระพรุนไฟและอาการคันตามผิวหนังอื่นๆ ช่วยป้องกันตะคริว แก้โรคเท้าช้าง ขับปัสสาวะ แก้ปวดไขข้อบวมอักเสบและมีหนอง

ผักหวานป่า
ช่วยแก้ร้อนในกระหายน้ำ ลดพิษไข้ ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน มีสารต้านมะเร็งสูง และช่วยเพิ่มน้ำนม

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ฝ.

ฝรั่ง
ช่วยระงับกลิ่นปาก แก้ท้องเสีย ท้องร่วง ท้องเดิน ใช้เป็นยาห้ามเลือดได้ และเป็นยาระบายอ่อน ๆ

ฝาง
ช่วยขับประจำเดือน บำรุงโลหิตสตรี  แก้ท้องร่วง รักษาโรคน้ำกัดเท้า รวมถึงให้สีชมพูเข้มสำหรับผสมอาหารและย้อมผ้า

ฝ้ายแดง
มีสรรพคุณช่วยขับน้ำคาวปลา ขับปัสสาวะ แก้ไข้ และช่วยขับเหงื่อ

ฝ้ายตุ่น
ใช้ขับประจำเดือน ช่วยให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ (ไม่ควรใช้กับหญิงที่ตั้งครรภ์)

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด พ.

เพกา
ใช้แก้ท้องร่วง รักษาอาการจุกเสียดแน่นท้อง ขับเสมหะ เป็นยาสมานแผล และช่วยให้เจริญอาหาร

เพชรสังฆาต
ใช้เป็นยาแก้ริดสีดวงทวาร โรคลำไส้ อาหารไม่ย่อย และใช้หยอดหูแก้หูเป็นน้ำหนวก

แพงพวยฝรั่ง
ช่วยรักษามะเร็งในเม็ดเลือด ขับพยาธิ แก้อาการโรคบิด เบาหวาน ช่วยควบคุมความดันให้ปกติ ช่วยห้ามเลือด  และใช้ขับปัสสาวะ

ไพล
ช่วยขับลม เป็นยาแก้ท้องขึ้น ท้องอืดและท้องเฟ้อ  รักษาโรคหืดหอบ ลดไข้  ช่วยรักษาข้อเคล็ดขัดยอก แก้อาการปวดเมื่อยและครั่นเนื้อครั่นตัว

พยอม
ช่วยบำรุงหัวใจ แก้อาการเป็นลมได้ดี นิยมใช้ผสมยาแก้ไข้และยาหอม ทำให้มีกลิ่นหอมชื่นใจ

พระจันทร์ครึ่งซีก
ใช้แก้อาการโรคบิดและท้องเสีย ช่วยรักษาอาการอาเจียนเป็นเลือด ช่วยรักษาโรคดีซ่านและอาการตาแดง

พริกไทย
ช่วยลดอาการอาหารไม่ย่อย แก้ลมจุกเสียดแน่นท้อง ท้องอืดเฟ้อ ขับเหงื่อและปัสสาวะ

พริกขี้หนู
ช่วยให้การย่อยอาหารดีขึ้น ขับเสมหะ รักษาแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ ช่วยรักษาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ

พริกชี้ฟ้า
ช่วยย่อยอาหารและขับลม ทำให้ระบบหมุนเวียนเลือดดีขึ้น ลดการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ แก้หวัด และมีสารต้านมะเร็งสูง

พริกหยวก
ช่วยย่อยอาหาร ช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ช่วยต้านมะเร็ง และช่วยขับลม

พริกหวาน
ช่วยย่อยอาหาร ลดความดันโลหิต ช่วยลดการเกิดมะเร็ง ขับเสมหะ ลดอาการหวัด ช่วยขับลม บำรุงสายตากระดูกและฟัน

พวงชมพูดอกขาว
มีสรรพคุณเป็นยากล่อมประสาทชนิดหนึ่ง ทำให้นอนหลับสบายขึ้น

พิกุล
ช่วยฆ่าพยาธิ แก้โรคท้องผูก  บำรุงโลหิต ขับลม  รักษากลากเกลื้อนและช่วยบำรุงหัวใจ

พิมเสน
ลดอาการวิงเวียนศีรษะ ช่วยขับปัสสาวะและขับลม ใช้รักษาอาการปวด เช่น ปวดประจำเดือน

พิมเสนต้น
นิยมใช้ถอนพิษร้อนและแก้ไข้ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย นิยมปรุงเป็นยาเขียวเพื่อถอนพิษไข้

พิลังกาสา
ใช้รักษากามโรคและหนองใน ช่วยฆ่าพยาธิ แก้ลมพิษ และช่วยรักษาอาการท้องเสีย

พุดตาน
ใช้เป็นยาถอนพิษ ช่วยรักษาโรคคางทูมและงูสวัด ช่วยรักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลอก และแผลอักเสบมีหนอง

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ฟ.

ฟักเขียว
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยขับปัสสาวะ ใช้รักษาโรคริดสีดวงทวาร แก้ฟกช้ำ รักษาบาดแผล แก้อาการท้องเสีย และบำรุงไต

ฟักทอง
มีสรรพคุณช่วยต่อต้านมะเร็ง บำรุงสายตา ช่วยรักษาแผลในกระเพาะและลำไส้ ลดการเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ และป้องกันการเกิดโรคเบาหวาน 

ฟ้าทะลายโจร
ใช้รักษาอาการหวัด ลดพิษไข้ ลดอาการเจ็บคอ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ม.

แมงลัก
ช่วยขับลมในลำไส้ เป็นยาระบายอ่อน ๆ ใช้รักษาอาการท้องผูกและอึดอัดในช่องท้อง ช่วยให้ลำไส้บีบตัวดีขึ้น

โมกมัน
ใช้รักษาโรคคุดทะราด โรครำมะนาด ช่วยขับเหงื่อ ขับลม และใช้เป็นยาระบาย 

โมกหลวง
ช่วยแก้พิษไข้ อาการโรคบิด  โรคผิวหนังจำพวกโรคกลากเกลื้อน และช่วยฟอกเลือด

ไมยราบ
ช่วยลดคลอเลสเตอรอลและช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ขับเสมหะ ขับปัสสาวะ แก้ไอ รักษาอาการหลอดลมและกระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง

มหาหงส์
ช่วยแก้กระษัย บำรุงไต ช่วยให้เจริญอาหาร ใช้กำจัดแมลงและไล่ยุง

มะเกลือ
มีสรรพคุณเป็นยาถ่ายพยาธิชั้นเยี่ยม กำจัดได้ทั้งพยาธิตัวตืด พยาธิปากขอ พยาธิเข็มหมุด และพยาธิตัวกลม

มะเขือเทศ
ช่วยต้านมะเร็ง ลดอาการหวัด ช่วยย่อยอาหาร บำรุงกระดูก ฟัน และผิวพรรณ

มะเขือเปราะ
ใช้รักษาอาการเบาหวาน ลดระดับน้ำตาลในเลือด ลดความดันโลหิต ช่วยย่อยอาหาร บำรุงหัวใจ ตับและตับอ่อน

มะเขือพวง
ช่วยขับปัสสาวะ แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยย่อยอาการ และช่วยรักษาโรคตาปลา

มะเขือมอญ
มีสรรพคุณใช้รักษาโรคกระเพาะอาหาร และเป็นยาแก้จี๊ด 

มะเขือยาว
ช่วยต้านมะเร็ง ถอนพิษ บำรุงหัวใจ ลดความดันโลหิต ลดไขมันในเส้นเลือด ช่วยบำรุงกระดูกและฟัน

มะเดื่อไทย
เป็นยาสมานแผล แก้ท้องร่วง ช่วยกระทุ้งพิษไข้ แก้ไข้หัว ไข้กาฬ และไข้พิษชนิดต่าง ๆ

มะเฟือง
ใช้เป็นยาดับพิษร้อน แก้ไข้ ถอนพิษไข้ ขับพยาธิ แก้เลือดออกตามไรฟัน และเป็นยาระบายอ่อน ๆ

มะไฟ
ช่วยละลายเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ เปลือกต้มช่วยรักษาโรคผิวหนัง

มะม่วง
มะม่วงดิบมีตามินซีสูง ช่วยลดอาการเลือดออกตามไรฟัน เพิ่มภูมิต้านทาน มะม่วงสุกให้แร่ธาตุมากมายและบำรุงสายตา

มะม่วงหาวมะนาวโห่
ช่วยต้านมะเร็ง ลดเลือดออกตามไรฟัน ขับปัสสาวะ รักษาโรคเกาต์ และโรคอัมพฤกษ์อัมพาต

มะม่วงหิมพานต์
ช่วยรักษาอาการเลือดออกตามไรฟัน รักษาหูดและตาปลา และใช้รักษาโรคผิวหนังจำพวกกลากเกลื้อน

มะแว้งเครือ
ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ ช่วยขับปัสสาวะ แก้โรคเบาหวาน บำรุงดี บำรุงเลือด และแก้อาการโลหิตออกทางทวารหนัก

มะแว้งต้น
ใช้แก้ไอ ขับปัสสาวะ แก้โรคสันนิบาต โลหิตออกทางทวารหนัก วัณโรค โรคไต และกระเพาะปัสสาวะอักเสบ

มะกรูด
ช่วยขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียดแน่นท้อง เสมหะเป็นพิษ กระทุ้งพิษ และใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ

มะกล่ำต้น
ช่วยรักษาริดสีดวงทวาร ขับพยาธิ ลดเสมหะ แก้ไอ แก้ร้อนใน ลดการอาเจียน และช่วยรักษาอาการหืดหอบ

มะกอก
ช่วยแก้โรคบิด ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน แก้ร้อนในกระหายน้ำ ปวดหู ปวดมวนท้อง และแก้อาการสะอึก

มะกอกน้ำ
ช่วยแก้ริดสีดวงในลำคอ เลือดออกตามไรฟัน ร้อนในกระหายน้ำ แก้พิษโลหิตและเลือดกำเดาไหล

มะขาม
มีสรรพคุณช่วยลดไข้ ท้องผูก แก้เลือดออกตามไรฟัน และช่วยลดความดันโลหิต

มะขามแขก
ใช้รักษาอาการท้องผูก เป็นยาระบาย และช่วยขับลม

มะขามป้อม
แก้ไอและขับเสมหะ รักษาอาการท้องเสีย ช่วยขับปัสสาวะ และลดอาการเลือดออกตามไรฟัน

มะดัน
ใช้แก้กระษัย ช่วยฟอกโลหิต แก้ระดูเสีย ขับเสมหะ และเป็นยาระบายอ่อน ๆ

มะตูม
ใช้รักษาอาการท้องเสียและท้องร่วง ขับลม แก้หืดหอบ และรักษาโรคลำไส้เรื้อรังในเด็ก

มะนาว
ช่วยรักษาอาการเลือดออกตามไรฟัน แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวดท้อง ขับเสมหะ ฟอกโลหิต ฆ่าพยาธิ และแก้อาการคลื่นไส้อาเจียน

มะปราง
ใช้รักษาอาการไข้กลับ  ลดอาการปวดศีรษะ และถอนพิษสำแดง

มะพร้าว
ช่วยรักษาอาการปวดฟัน ขับปัสสาวะ แก้ท้องเสีย ปวดเอ็นและกระดูก ขับพยาธิ และใช้เป็นยาทาแก้กลากเกลื้อน

มะยม
ช่วยลดไข้ รักษาอาการเลือดออกตามไรฟัน ลดอาการคันจากโรคผิวหนัง ดำแดง อีสุกอีใส และช่วยบำรุงน้ำเหลือง

มะระขี้นก
เป็นยาบำรุงธาติและบำรุงกำลัง ช่วยรักษาโรคกระเพาะ โรคหิด โรคบิด แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับพยาธิ รักษาแผลบวมเป็นหนองและฝีอักเสบ และลดอาการปวดฟัน

มะระจีน
ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ลดอาการของโรคเบาหวาน โรคริดสีดวงทวาร โรคบิด ช่วยขับพยาธิ และใช้รักษาโรคผิวหนัง

มะรุม
ช่วยขับลมในลำไส้ รักษาฝี ช่วยถอนพิษ  แก้แผลอักเสบ และแก้ปวด

มะละกอ
เป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยย่อยอาหาร ป้องกันอาการเลือดออกตามไรฟัน ขับปัสสาวะ กำจัดพยาธิ และมีวิตามินสูง

มะลิ
มีสรรพคุณช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะและโรคซึมเศร้า ลดความดันโลหิต แก้โรคตาแดง แก้ปวดกระดูกและปวดฟัน

มะลิลา
ใช้รักษาหลอดลมอักเสบ โรคหืด ขับประจำเดือน รักษาแผลและฝีพุพอง และบำรุงหัวใจ นิยมนำมาทำยาหยอดตา

มะหาด
ช่วยรักษาอาการคันตามผิวหนัง ขับพยาธิ แก้ไข้ กระษัยเส้นเอ็น ลดอาการปัสสาวะกระปริบกระปรอย

มะอึก
แก้ปวดฟัน ลดไข้ แก้ไอและ ละลายเสมหะ และทำเป็นยาพอกรักษาอาการคัน

มังคุด
ใช้รักษาโรคลำไส้ แก้ท้องร่วงและอาการท้องเสียเรื้อรัง นิยมใช้เป็นยารักษาน้ำกัดเท้าและรักษาบาดแผล

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ย.

ยอบ้าน
ช่วยบำรุงสายตา บำรุงหัวใจ แก้กระษัย ช่วยยาระบาย และและขับลมในลำไส้

ย่านาง
มีสรรพคุณช่วยรักษาไข้หวัด และแก้ไข้อื่น ๆ ทุกชนิด

ยูคาลิปตัส
ใช้เป็นยาแก้ไอ ขับเสมหะ บรรเทาอาการข้ออักเสบ สามารถใช้ไล่แมลงและยุงได้ดี

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ร.

ระย่อมน้อย
ใช้รักษาโรคตาแดง ทำให้ตาหายขุ่นมัว แก้โรคหิด และลดความดันโลหิต

รางจืด
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ช่วยถอนพิษไข้และพิษยาฆ่าแมลง  ใช้เป็นยาพอกรักษาบาดแผลน้ำร้อนลวกและไฟไหม้

เร่ว
มีสรรพคุณช่วยขับลม ลดอาการท้องขึ้น ท้องอืดเฟ้อ ช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวาร ลดอาการไอและไข้เซื่องซึม

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ล.

เล็บมือนาง
ใช้เป็นถ่ายพยาธิตัวกลมและพยาธิเส้นด้าย แก้ไอ ปวดศีรษะ ช่วยรักษาแผลและฝีหนอง

เลี่ยน
ใช้รักษาโรคเรื้อนและโรคผิวหนังอื่นๆ ขับพยาธิ ช่วยกำจัดเหา บำรุงเลือด ขับปัสสาวะ ลดอาการม้ามโตและปวดตามข้อ 

ละหุ่ง
มีสรรพคุณใช้เป็นยาขับน้ำนม ช่วยสมานแผล แก้พิษไข้เซื่องซึม และใช้เป็นยาระบายสำหรับเด็ก

ลำโพงดอกขาว
ใช้เป็นยารักษาโรคหอบหืด แก้โรคผิวหนังจำพวกกลากเกลื้อน รักษาอาการปวดฟัน ช่วยรักษาอาการไขข้ออักเสบ และช่วยคลายกล้ามเนื้อ

ลูกใต้ใบ
ใช้เป็นยาแก้ไข้ ลดความร้อนในร่างกาย และช่วยขับปัสสาวะ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ว.

ว่านกาบหอย
แก้ร้อนในกระหายน้ำ รักษาอาการช้ำใน อาเจียน อุจจาระ และปัสสาวะเป็นเลือด ช่วยห้ามเลือด แก้อาการเลือดกำเดาออก

ว่านชักมดลูก
ช่วยให้มดลูกเข้าอู่เร็ว บรรเทาอาการมดลูกพิการ ขับประจำเดือนและน้ำคาวปลา รักษาโรคริดสีดวงทวาร ไส้เลื่อน แก้อาหารไม่ย่อย แน่นท้องและจุกเสียด

ว่านธรณีสาร
ใช้กวาดคอเด็ก แก้เด็กตัวร้อน แก้พิษตานซางในเด็ก และขับลมในลำไส้

ว่านนางคำ
ใช้แก้ปวดท้อง ขับลมในลำไส้ ช่วยรักษาอาการผื่นคัน ฟกช้ำขัดยอก รักษาโรคหนองใน และช่วยขับเสมหะ

ว่านน้ำ
มีสรรพคุณช่วยแก้อาการปวดท้อง ท้องเฟ้อ ท้องอืด มีแก๊สในกระเพาะสูง ช่วยให้เจริญอาหาร บำรุงธาตุ

ว่านมหากาฬ
ใช้รักษาและดับพิษไข้ ช่วยถอนพิษและขับระดู ช่วยรักษาฝี เริมและงูสวัด

ว่านสากเหล็ก
ช่วยขับประจำเดือน รักษาอาการมดลูกลอยและลดอาการอักเสบของมดลูก

ว่านหางจระเข้
ใช้พอกรักษาฝี โรคหนองใน โรคริดสีดวงทวาร ช่วยขับน้ำคาวปลา ใช้รักษาแผลสดภายนอก น้ำร้อนลวกและไฟไหม้ เป็นยาทาผิวรักษาสิวฝ้า และขจัดรอยแผลเป็น

ว่านหางช้าง
เป็นยารระบาย แก้ท้องผูก จุกเสียดแน่นท้อง รักษาโรคต่อมทอนซิลอักเสบ และแก้เจ็บคอ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ส.

เสน่ห์จันทร์แดง
ใบใช้ทารักษาแผล ส่วนเหง้าใช้ทาบรรเทาอาการอักเสบของข้อได้ดี

เสม็ดแดง
ช่วยแก้ท้องขึ้น ท้องอืด ท้องเฟ้อ และแก้ปวดท้องในเด็ก และใช้พอกแก้อาการเคล็ดขัดยอกและฟกช้ำบวม

เสลดพังพอนตัวเมีย
แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับปัสสาวะและขับประจำเดือน ใช้ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้ลมพิษและงูสวัด ช่วยรักษาแผลน้ำร้อนลวก

เสลดพังพอนตัวผู้
ใช้แก้อาการตัวเหลือง แก้โรคงูสวัด รักษาโรคเริม ริดสีดวงทวาร แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อยรวมถึงพิษงู รักษาอาการคันตามผิวหนัง รักษาอาการปวดฟัน เหงือกบวม และแก้พิษไฟลวกน้ำร้อนลวก

เสาวรส
มีสรรพคุณช่วยลดไขมันในเส้นเลือด

แสลงใจ
ช่วยแก้กระษัย ใช้เป็นยาบำรุงหัวใจและระบบประสาท

สบู่เลือด
ช่วยขับลม ขับประจำเดือนและพยาธิ ใช้รักษาโรคเรื้อน ช่วยรักษาแผลสดและแผลเรื้อรัง

สบู่แดง
ช่วยต้านการเกิดมะเร็ง เป็นยาระบาย ลดอาการปวดท้อง ช่วยรักษาโรคผิวหนังและโรคเรื้อน

สบู่ดำ
ช่วยห้ามเลือด ใช้รักษาโรคผิวหนัง โรคปากนกกระจอก ลดอาการปวดฟัน และใช้เป็นยาระบาย

ส้มเขียวหวาน
มีวิตามินซีสูง ช่วยลดอาการโรคเลือดออกตามไรฟัน แก้หวัด แก้ร้อนในกระหายน้ำ  ฆ่าเชื้อแบคทีเรียในร่างกาย และช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดี

ส้มเช้า
เป็นยาระบาย ช่วยกำจัดพยาธิ แก้อาการปวดและถอนพิษ และใช้รักษาโรคไข้จับสั่นเรื้อรัง

ส้มเสี้ยว
ช่วยฟอกเลือด ขับประจำเดือน ขับปัสสาวะ รักษาอาการไอ และใช้รักษาแผลพุพองเรื้อรัง

ส้มโอ
ลดความเสี่ยงในการเกิดมะเร็ง บำรุงสายตา  ลดไข้ บำรุงกระดูกและฟัน และลดอาการเลือดออกตามไรฟัน

ส้มป่อย
ใช้ขับเสมหะ แก้ไอ  รักษาโรคบิด โรคผิวหนังและโรคมาเลเรีย

สมอไทย
ใช้เป็นเป็นยาระบาย ขับลมในลำไส้ ช่วยสมานแผล และลดไข้

สมอพิเภก
มีประโยชน์ช่วยในการขับถ่าย เป็นยาระบายอ่อนๆ รักษาโรคริดสีดวงทวารหนัก แก้โรคบิด ท้องร่วง ท้องเดิน และช่วยขับปัสสาวะ

สลอด
ใช้รักษากามโรค โรคเรื้อน กลากเกลื้อน ขับลม และช่วยละลายเสมหะ

สะเดา
ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ รักษาโรคริดสีดวง โรคผิวหนัง ช่วยขับเสมหะ และเป็นยากำจัดแมลง

สะเดาอินเดีย
มีสรรพคุณช่วยรักษาไข้ประจำฤดู และแก้ไข้มาเลเรีย (ไข้จับสั่น)

สะระแหน่
ช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็ง แก้หวัด ช่วยบำรุงสายตา ขับลมในกระเพาะ และลดอาการจุกเสียดแน่นท้อง

สัก
ช่วยรักษาโรคเบาหวาน ลดน้ำตาลในเลือด บำรุงโลหิต ขับปัสสาวะ ขับลม ขับพยาธิ ช่วยรักษาโรคผิวหนังและโรคเดินปัสสาวะอักเสบ

สับปะรด
ช่วยย่อยอาหาร แก้กระษัย ขับปัสสาวะ ขับพยาธิ  ช่วยแก้หนองในและโรคนิ่ว

สาเก
ช่วยการทำงานของระบบขับถ่าย ต้านมะเร็ง กระตุ้นภูมิคุ้มกัน ลดอาการเลือดออกตามไรฟัน และช่วยซ่อมแซมร่างกายเนื่องจากมีโปรตีนสูง

สามสิบ
ใช้ขับปัสสาวะ บำรุงตับและไต และช่วยบำรุงเด็กในครรภ์

สายน้ำผึ้ง
ใช้รักษาโรคผิวหนัง แก้ท้องร่วง ช่วยขับปัสสาวะ แก้ปวดเมื่อยตามข้อ บรรเทาอาการลำไส้และตับอักเสบ 

สารภี
ใช้เป็นยาขยายหลอดเลือด บำรุงหัวใจ  ช่วยให้เลือดหมุนเวียนดี

สีเสียดเหนือ
ใช้รักษาโรคหิด แผลเรื้อรัง แผลจากน้ำกัดเท้า ช่วยแก้โรคบิด ท้องร่วงและท้องเดิน

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ห.

เหงือกปลาหมอ
ช่วยแก้แผลพุพองและน้ำเหลืองเสีย ใช้รักษาฝี ลดอาการไขข้ออักเสบ การไอและโรคหืดหอบ

เห็ดเข็มทอง
ใช้รักษาอาการกระเพาะและลำไส้อักเสบ ป้องกันโรคมะเร็ง บำรุงตับ และมีกากใยสูงช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดี

เห็ดโคน
ช่วยป้องกันมะเร็ง ให้โปรตีนสูง มีกากใยมาก ช่วยให้ขับถ่ายดี ช่วยย่อยอาหาร และช่วยป้องกันโรคเบาหวาน

เห็ดหลินจือ
มีสรรพคุณช่วยรักษาโรคในระบบทางเดินอาหาร ระบบหายใจ และระบบไหลเวียนโลหิต ลดอาการไขข้ออักเสบ เพิ่มภูมิต้านทาน และช่วยลดความเสี่ยงการเกิดมะเร็ง คนจีนถือว่าเป็นยาอายุวัฒนะชั้นเยี่ยม

เห็ดนางฟ้า
ช่วยต่อต้านมะเร็งเพราะมีสารต้านอนุมูลอิสระในปริมาณสูง ช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจและความดันโลหิตสูง ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของระบบประสาท ระบบหมุนเวียนเลือด และระบบย่อยอาหาร

เห็ดฟาง
ช่วยต้านการเกิดมะเร็ง มีเส้นใยสูงช่วยในระบบขับถ่าย ป้องกันโรคหวัด ไขมันในเลือดสูง ช่วยให้หัวใจและระบบไหลเวียนเลือดดีขึ้น และช่วยสมานแผลให้หายเร็ว

เห็ดหอม
ช่วยต้านการเกิดมะเร็ง ป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด ลดคลอเลสเตอรอล ช่วยให้หลอดลม ปอด และไตทำงานดีขึ้น

โหระพา
ช่วยขับลม แก้จุกเสียดแน่นท้อง ลดอาการท้องเสีย ช่วยรักษาแผลเรื้อรัง และทำให้เจริญอาหาร

หญ้าปักกิ่ง
ช่วยรักษามะเร็งตับ รักษาโรคหนองใน ลดไข้ และใช้เป็นยาพอกเพื่อแก้อาการปวดบวมอักเสบ 

หญ้าหัวโม่ง
ช่วยขับลมในกระเพราะ ลดอาการไอ รเจ็บคอ และเป็นไข้

หญ้าหนวดแมว
ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ช่วยลดอาการโรคนิ่วและลดขนาดของก้อนนิ่ว แก้โรคไต เบาหวาน โรคปวดข้อ ปวดหลัง ไขข้ออักเสบ และช่วยควบคุมความดันโลหิต

หนอนตายอยาก
ใช้รักษาโรคริดสีดวงทวารหนัก แก้วัณโรค โรคหิด แก้ปวดฟัน ขับพยาธิ รักษาโรคผิวหนัง และช่วยกำจัดเหา

หนุมานประสานกาย
ใช้รักษาวัณโรคปอด โรคหลอดลมอักเสบ ภูมิแพ้ ลดอาการไอ ช่วยขับเสมหะ และช่วยแก้อาการอาเจียนเป็นเลือด

หอมแดง
มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยต้านมะเร็ง ลดคลอเลสเตอรอล บำรุงสมอง และลดความเสี่ยงในการเกิดโรคความดันโลหิตและโรคหัวใจได้ดี

หอมหัวใหญ่
มีสรรพคุณช่วยสลายลิ่มเลือด ลดไขมันในเลือด ป้องกันโรคมะเร็งลำไส้  เบาหวาน โรคภูมิแพ้ หอบหืด แก้หวัด ช่วยแก้อาการจุกเสียดแน่นท้องและท้องอืดท้องเฟ้อ

หัวไชเท้า
ช่วยลดความดันโลหิต ลดอาการปวดศีรษะ รักษาโรคบิดและเบาหวาน ช่วยละลายเสมหะ บรรเทาอาการไอ ช่วยย่อยอาหาร และขับลม

หางไหลแดง
ใช้รักษาเหาและโรคหิด ช่วยขับลม ขับประจำเดือนและบำรุงโลหิต ใช้ไล่และกำจัดแมลง

หางไหลขาว
ใช้กำจัดเห็บเหา ช่วยขับลม และใช้เป็นยาขับประจำเดือน

หูเสือ
ใช้รักษาโรคที่เกี่ยวกับหู โดยนำใบสดมาคั้นเอาน้ำมาหยอดหูเพื่อรักษาอาการปวดหู แก้พิษฝีในหู และช่วยรักษาโรคหูน้ำหนวกได้ดี

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด อ.

องุ่น
เถาและใบมีสรรพคุณแก้โรคตาแดง รักษาแผลอักเสบและเป็นหนอง ส่วนผลช่วยบำรุงเลือก บำรุงกำลัง และบำรุงกระดูก ช่วยแก้อาการปวดข้อและบวมน้ำ ส่วนรากช่วยขับปัสสาวะได้ดี

อโศก
มีสรรพคุณในการรักษาอาการไอ ช่วยลดและขับเสมหะ บำรุงธาตุ และบำรุงร่างกาย

แอหนัง
ใช้ขับเลือด ขับลม ขับระดู ช่วยรักษาอาหารไข้หวัด ฆ่าพยาธิ ใช้พอกรักษาแผลเรื้อรัง รักษาฝี รักษาอาการฟกช้ำ ช่วยสมาแผล และช่วยให้เจริญอาหาร

เอ็นอ้า หรือ โคลงเคลง
ใช้บำรุงร่างกาย บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง รักษาอาการอ่อนเพลีย ช่วยบำรุงไตและน้ำดี ช่วยเพิ่มภูมิต้านทานของร่างกาย

เอื้องเพชรม้า
ใช้เป็นยาแก้กระษัย ช่วยขับเลือด ขับเสมหะ รักษาอาการตาอักเสบ พอกแก้ปวดท้อง ช่วยขับลมให้กระเพาะและลำไส้

เอื้องหมายนา
มีสรรพคุณช่วยรักษาอาการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ช่วยขับปัสสาวะและรักษาอาการบวมน้ำ มีฤทธิ์เป็นยาถ่ายและขับพยาธิ ช่วยรักษาแผลเรื้อรัง แผลติดเชื้อเป็นหนอง รวมถึงช่วยแก้ไอและขับเสมหะ

อบเชยไทย
ช่วยให้มีกำลัง แก้อาการอ่อนเพลีย บำรุงธาตุ รักษาอาการโรคบิด ช่วยขับลม แก้อาการท้องเฟ้อ และแก้อาการปวดศรีษะ ช่วยลดอาการอักเสบของบาดแผล

อบเชยเทศ
ใช้ขับลม ลดอาการจุกเสียด ใช้ปรุงเป็นยาหอม แก้ลมวิงเวียนและอ่อนเพลีย ช่วยบำรุงธาตุ แก้พิษร้อน และช่วยแก้ไข้สันนิบาต

อบเชยจีน
มีกลิ่นหอมมากกว่าอบเชยเทศ ส่วนสรรพคุณเหมือนกันทุกประการ

อบเชยญวน
ช่วยขับลม แก้อาการท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่นท้อง บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง บำรุงเลือด ช่วยสมานแผล และช่วยรักษาอาการจากกามโรค

อบเชยต้น
มีสรรพคุณช่วยขับลม ลดจุกเสียดแน่น แก้ลมวิงเวียน รักษาโรคบิดและโรคหนองใน

อบเชยเถา
ช่วยขับลมในลำไส้ รักษาอาการปวดมวนในท้อง แก้ปวดศรีษะและอาการลมวิงเวียน ช่วยบำรุงร่างกายและหัวใจ

อนันตคุณ
ช่วยแก้อาการแน่นจุดเสียดในท้อง รักษาอาการธาตุพิการและท้องร่วง ช่วยบำรุงเลือด บำรุงกำลัง และบำรุงร่างกาย เป็นหนึ่งในยาอายุวัฒนะ

อ้อยแดง
ช่วยลดเสมหะ แก้ไข้ แก้ไอ ช่วยบำรุงหัวใจ และขับปัสสาวะ

อ้อยช้าง
ช่วยรักษาอาการธาตุพิการ อ่อนเพลีย ช่วยรักษาแผล ฝี หนอง มีสรรพคุณรักษาโรคเรื้อน และช่วยแก้อาการเจ็บตา ส่วนแก่นนั้นช่วยแก้ร้อนในกระหายน้ำ ละลายเสมหะ และช่วยให้ชุ่มคอ

อัคคีทวาร
ใช้รักษาโรคผิวหนัง เช่น กลาก เกลื้อน โรคเรื้อน ลดอาการปวดตามข้อ และช่วยรักษาอาการปวดศีรษะเรื้อรัง ช่วยขับปัสสาวะ แก้คลื่นเหียนอาเจียน และช่วยรักษาริดสีดวงทวาร

อังกาบ
ใช้ใบแก้ไข้หวัด ท้องผูกและอาหารไม่ย่อย แก้ปวดบวมตามข้อ แก้คัน และลดอาการเลือดออกตามไรฟัน ส่วนรากช่วยขับปัสสาวะ ขับระดูและช่วยฟอกเลือก ในขณะที่ดอกช่วยบำรุงธาตุและขับเสมหะ

อังกาบหนู
ใช้เป็นยาแก้พิษงู รักษาอาการไข้หวัด ขับปัสสาวะและฟอกเลือด แก้ปวดฟัน และมีสรรพคุณช่วยรักษามะเร็ง ในขณะที่รากช่วยย่อยอาหาร แก้ไข้ และใช้ทาแก้กลากเกลื้อน

อัญชัน
ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ เป็นยาระบายอ่อน ๆ และให้สีน้ำเงินสำหรับผสมอาหารและขนม และยังใช้เป็นยาหยอดตา ช่วยรักษาอาการตาฝ้าฟาง สามารถใช้เป็นส่วนผสมของยาสีฟัน ช่วยทำให้ฟันแข็งแรง

อัญชันป่า หรือ ต้นหนอนตายยาก
ช่วยถอนพิษได้หลายชนิด รวมถึงพิษสุนัขบ้า ช่วยกำจัดหนอนที่เกาะตามปากไหปลาร้า

อินทนิลน้ำ
ช่วยลดน้ำตาลในเส้นเลือด รักษาโรคเบาหวาน  และช่วยขับปัสสาวะ บำรุงระบบประสาทช่วยให้นอนหลับสบาย ใช้แก้ไข้และอาการท้องเสีย รวมถึงช่วยรักษาแผลในปากและลำคอ

อ้อ หรือ อ้อเล็ก
มีสรรพคุณรักษาอาการอาหารเป็นพิษ ลดการอาเจียน รักษาอาการไข้หวัด และช่วยลดอาการอักเสบของข้อต่อต่าง ๆ

อีเหนียวเล็ก
ใช้ใบตำพอกบาดแผลช่วยให้แผลหายไวขึ้น ส่วนรากช่วยขับปัสสาวะ ส่วนลำต้นช่วยขับพยาธิได้ผลดี

อีเหนียวใหญ่
ช่วยรักษาอาการไข้และอาการตัวร้อนในเด็ก กำจัดพิษตานซาง ช่วยรักษาโรคลำไส้และช่วยขับพยาธิ

อ้อยแดง
ช่วยแก้ตานขโมย รักษาแผลเรื้อรังและอักเสบ ฝีอักเสบ ช่วยขับปัสสาวะ แก้ร้อนใน ขับเสมหะ ช่วยแก้อาการคลื่นเหียนอาเจียน ช่วยบำรุงธาตุ และแก้อาการท้องร่วง

อุตพิด
ช่วยรักษาโรคเถาดานในท้องและใช้ทาแก้แผลเรื้อรัง ฝีหนอง มีสรรพคุณช่วยรักษาริดสีดวงทวาร และแก้อาการปวดท้อง

อุโลก หรือ ส้มกบ
ใช้รักษาอาการไข้และพิษไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทย หมวด ฮ.

ฮวงชุ่ม
ช่วยรักษาอาการไข้ และช่วยขับพยาธิ

ฮ้อสะพานควาย
มีสรรพคุณบำรุงเลือดลมให้เดินสะดวก บำรุงกำลัง และบำรุงข้อให้แข็งแรง

---------------------------------------------------------------------

สมุนไพรไทยของเรานั้นถูกนำมาใช้เพื่อบำรุงร่างกายและรักษาโรคมานานนับเป็นพัน ๆ ปี เนื่องจากในอดีตนั้น ความเจริญทางด้านการแพทย์ยังมีไม่มาก ดังนั้นจึงต้องเสาะแสวงหาสิ่งที่มีอยู่ในธรรมชาติมารักษาโรคและอาการเจ็บป่วย และคนรุ่นก่อนได้ส่งต่อมรดกทางภูมิปัญญานี้มาให้กับลูกหลานคนไทยมาจนถึงยุคปัจจุบัน